Alles Wat Je Moet Weten Over Impingement van de Schouder: Oorzaken, Symptomen en Behandelingen

De schouder is een van de meest flexibele en gebruikte gewrichten in ons lichaam, maar soms kan deze flexibiliteit leiden tot ongemak en pijn, zoals bij impingement van de schouder. Dit is een aandoening die veel voorkomt en kan ontstaan door verschillende oorzaken, waaronder overbelasting, blessures of anatomische afwijkingen. De symptomen variëren van een doffe pijn tot een scherp ongemak tijdens beweging, wat een normale dagelijkse activiteit belemmeren kan. In dit artikel duiken we diep in alles wat je moet weten over impingement van de schouder: de oorzaken die deze aandoening in de hand werken, de symptomen die je kunt herkennen, en de behandelingen die beschikbaar zijn om verlichting te bieden. Of je nu een actieve sporter bent of gewoon vaak gebruikmaakt van je schouders in het dagelijks leven, kennis over deze aandoening is essentieel om je gezondheid en welzijn te waarborgen.

Wat is impingement van de schouder?

Impingement van de schouder, ook wel subacromiaal impingement syndroom genoemd, is een aandoening waarbij de structuren in het schoudergewricht, zoals pezen en bursa's, bekneld raken tussen de botten van de schouder. Dit gebeurt meestal in de ruimte onder het acromion, een benig uitsteeksel van het schouderblad. Wanneer de arm wordt opgetild, kan deze ruimte vernauwen, wat leidt tot wrijving en irritatie van de pezen en slijmbeurs. Deze voortdurende irritatie kan leiden tot ontsteking, pijn en uiteindelijk mogelijk zelfs tot scheuren van de pezen.

De schouder is een uiterst complex gewricht dat een breed scala aan bewegingen mogelijk maakt. Hierdoor is het ook vatbaar voor verschillende soorten blessures en aandoeningen. Bij impingement van de schouder is de rotator cuff vaak betrokken, een groep spieren en pezen die de kop van de bovenarm vastzetten in de schouderkom. Wanneer deze structuren bekneld raken, kunnen ze beschadigd raken, wat leidt tot de symptomen die kenmerkend zijn voor deze aandoening.

Het is belangrijk om te begrijpen dat impingement van de schouder niet noodzakelijkerwijs een ernstige aandoening is, maar als het onbehandeld blijft, kan het leiden tot chronische pijn en bewegingsbeperking. Dit kan de kwaliteit van leven aanzienlijk beïnvloeden, vooral voor mensen die voor hun werk of hobby's veel gebruik maken van hun schouders. Daarom is het essentieel om de oorzaken, symptomen en behandelingsopties goed te begrijpen.

Wat is Subacromiaal Pijnsyndroom?

Schouderpijn is een van de meest voorkomende klachten binnen de eerstelijnszorg, en in meer dan de helft van de gevallen is het subacromiaal pijnsyndroom (SAPS) de boosdoener. Maar wat houdt SAPS precies in, hoe ontstaat het, en wat kun je eraan doen?

SAPS is een verzamelnaam voor pijnklachten die ontstaan door irritatie of beschadiging van structuren in de subacromiale ruimte – het gebied tussen het schouderdak (acromion) en de schouderkop. Vaak is er sprake van inklemming (impingement) van pezen van de rotator cuff, zoals de supraspinatuspees, vooral bij het heffen van de arm. Dit veroorzaakt het zogenaamde "painful arc" fenomeen: pijn bij een bepaald deel van de beweging.

Typische klachten zijn:

• Pijn bij heffen van de arm, vooral boven schouderhoogte
• Nachtelijke pijn, vooral bij liggen op de schouder
• Moeite met dagelijkse handelingen zoals aankleden, reiken of tillen

SAPS is geen specifieke diagnose, maar een overkoepelende term voor verschillende aandoeningen zoals:

• Rotator cuff tendinopathie of -scheuren
• Subacromiale bursitis
• Tendinitis of tendinose van de bicepspees
• Calcificaties in de rotator cuff

Hoe vaak komt het voor?

Schouderklachten komen vaak voor: naar schatting ervaart 31% van de Nederlandse bevolking jaarlijks schouderpijn. De incidentie bij huisartsen ligt tussen de 12 en 25 per 1000 persoonsjaren, met een piek bij vrouwen ouder dan 45 jaar.

Ondanks de hoge prevalentie is de zorgconsumptie relatief laag: ongeveer de helft van de patiënten bezoekt de huisarts slechts één keer. Wel blijkt dat een derde van de patiënten na een jaar nog klachten heeft.

Hoe ontstaat SAPS?

De oorzaak van SAPS is vaak multifactorieel:

• Mechanische inklemming (impingement): de rotator cuff wordt bekneld onder het acromion.
• Degeneratie van de pezen: slijtage door leeftijd of herhaalde belasting.
• Overbelasting: herhaald armheffen of kracht leveren boven schouderhoogte.
• Scapulaire dyskinesie: een verstoorde beweging van het schouderblad kan leiden tot secundaire impingement.
• Genetische aanleg: bepaalde mensen zijn gevoeliger voor peesdegeneratie.

Volgens het model van Neer (1972) doorloopt SAPS drie stadia, van reversibele peesontsteking (stadium I) tot onherstelbare peesscheuren (stadium III).

Risicofactoren

SAPS komt vaker voor bij mensen die:

• Veel boven schouderhoogte werken (bijv. schilders, kappers)
• Repetitieve hand-armbewegingen uitvoeren
• Kracht zetten met de armen
• Werken met trillende gereedschappen
  Ook leeftijd, scapulaproblemen, eerdere schouderklachten of genetische aanleg verhogen het risico.

Behandeling van SAPS

De behandeling van SAPS begint altijd conservatief:

• Voorlichting en advies
• Pijnstilling (zoals paracetamol of NSAID's)
• Fysiotherapie, gericht op spierversterking, mobiliteit en houding

Fysiotherapie blijkt zeer effectief: zo’n 60% van de patiënten is na zes maanden klachtenvrij. In sommige gevallen kunnen kortdurende aanvullingen als manuele therapie of elektrotherapie nuttig zijn.

Corticosteroïdinjecties kunnen op korte termijn verlichting geven, maar zijn op de lange termijn niet effectiever dan oefentherapie. Operaties, zoals acromionplastiek, worden steeds minder vaak uitgevoerd omdat ze meestal geen beter resultaat opleveren dan niet-operatieve behandelingen.

Prognose

De meeste mensen herstellen goed met de juiste behandeling, maar het herstel kan traag zijn:

• Na 6 weken is ongeveer 30% van de patiënten hersteld
• Na 6 maanden is dit 50%
• Na 1 jaar heeft nog 1 op de 3 mensen klachten

Factoren die het herstel vertragen zijn onder andere zware arbeid, hoge werkdruk, langdurige klachten en psychologische factoren zoals stress.

Oorzaken van schouderimpingement

Er zijn verschillende oorzaken die kunnen leiden tot impingement van de schouder. Een van de meest voorkomende oorzaken is overbelasting van de schouder, vooral door herhaalde bewegingen boven het hoofd. Dit geldt vaak voor atleten zoals zwemmers, tennissers en werpers, maar ook voor mensen die veel werken met hun armen boven het hoofd, zoals schilders en timmerlieden. De herhaalde bewegingen kunnen leiden tot irritatie en ontsteking van de pezen en slijmbeurs, wat uiteindelijk tot impingement kan leiden.

Blessures aan de schouder, zoals een val of een direct trauma, kunnen ook bijdragen aan impingement. Een blessure kan leiden tot zwelling en ontsteking, wat de ruimte in het schoudergewricht kan verkleinen. Bovendien kunnen oude blessures leiden tot littekenweefsel en structurele veranderingen in de schouder, wat de kans op impingement vergroot. Anatomische afwijkingen, zoals een gebogen of haakvormig acromion, kunnen ook een rol spelen. Deze afwijkingen kunnen de ruimte in het schoudergewricht verder verkleinen en de kans op irritatie van de pezen vergroten.

Een andere belangrijke oorzaak is leeftijdsgerelateerde slijtage. Naarmate we ouder worden, kunnen de pezen en de slijmbeurs in het schoudergewricht degenereren en minder flexibel worden. Dit kan leiden tot een verhoogde kans op ontsteking en impingement. Bovendien kunnen aandoeningen zoals artritis bijdragen aan de ontwikkeling van impingement door de structuur van het gewricht te veranderen en de bewegingsruimte te verkleinen.

Veelvoorkomende symptomen van schouderimpingement

De symptomen van impingement van de schouder kunnen variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van de mate van irritatie en ontsteking. Een van de meest voorkomende symptomen is pijn in de schouder, vooral bij het optillen van de arm boven het hoofd. Deze pijn kan zich uitstrekken naar de zijkant van de arm en kan verergeren tijdens activiteiten zoals reiken, tillen of slapen op de aangedane schouder. De pijn kan aanvankelijk mild zijn, maar na verloop van tijd intenser worden als de aandoening onbehandeld blijft.

Naast pijn kunnen mensen met schouderimpingement ook stijfheid en zwakte in de schouder ervaren. De stijfheid kan het moeilijk maken om de arm volledig te bewegen, wat dagelijkse activiteiten zoals aankleden of het haar kammen uitdagend maakt. De zwakte kan het moeilijk maken om voorwerpen op te tillen of vast te houden, wat een aanzienlijke belemmering kan zijn voor werkgerelateerde taken en sportactiviteiten.

Een ander veelvoorkomend symptoom is een knappend of knarsend gevoel in de schouder bij beweging. Dit wordt vaak veroorzaakt door de wrijving van de pezen tegen de botten van het schoudergewricht. Dit geluid kan gepaard gaan met pijn en kan een teken zijn van een ernstige ontsteking of beschadiging van de pezen. Als deze symptomen aanhouden of verergeren, is het belangrijk om medische hulp te zoeken om verdere schade aan het schoudergewricht te voorkomen.

Risicofactoren voor het ontwikkelen van schouderimpingement

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van schouderimpingement kunnen vergroten. Een van de belangrijkste risicofactoren is leeftijd. Naarmate mensen ouder worden, neemt de kans op degeneratieve veranderingen in de schouder toe, zoals slijtage van de pezen en het kraakbeen. Dit kan de kans op ontsteking en impingement vergroten. Leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals artritis kunnen ook bijdragen aan het probleem door de structuur van het gewricht te veranderen en de bewegingsruimte te verkleinen.

Beroepen en activiteiten die herhaalde bewegingen boven het hoofd vereisen, vormen een andere belangrijke risicofactor. Mensen die veel tijd besteden aan tillen, reiken of werken met hun armen boven het hoofd, zoals schilders, timmerlieden en bepaalde atleten, lopen een hoger risico op impingement. De herhaalde bewegingen kunnen leiden tot irritatie en ontsteking van de pezen en slijmbeurs, wat uiteindelijk kan resulteren in impingement.

Anatomische afwijkingen en eerdere schouderblessures kunnen ook de kans op het ontwikkelen van schouderimpingement vergroten. Afwijkingen zoals een gebogen of haakvormig acromion kunnen de ruimte in het schoudergewricht verkleinen en de kans op irritatie van de pezen vergroten. Eerdere blessures kunnen leiden tot littekenweefsel en structurele veranderingen in de schouder, wat de kans op toekomstige problemen vergroot. Het is belangrijk om deze risicofactoren te herkennen en indien mogelijk passende maatregelen te nemen om het risico op impingement te verminderen.

Diagnostische methoden voor schouderimpingement

Bij het vermoeden van schouderimpingement zal een arts beginnen met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek. Tijdens de anamnese zal de arts vragen stellen over de aard van de pijn, de duur van de symptomen, en of er sprake is van bepaalde activiteiten die de pijn verergeren. Dit helpt om een duidelijk beeld te krijgen van de mogelijke oorzaken en de ernst van de aandoening. Het lichamelijk onderzoek zal zich richten op het beoordelen van de bewegingsvrijheid, kracht en stabiliteit van de schouder. De arts kan verschillende bewegingstests uitvoeren om te zien welke bewegingen pijn veroorzaken en om te bepalen welke structuren mogelijk zijn aangedaan.

Naast het lichamelijk onderzoek kunnen beeldvormende technieken worden gebruikt om de diagnose te bevestigen. Röntgenfoto's kunnen helpen bij het identificeren van botafwijkingen, zoals een gebogen acromion of artritis, die kunnen bijdragen aan impingement. Echografie en MRI-scan zijn nuttig voor het beoordelen van de zachte weefsels in de schouder, zoals de pezen en de slijmbeurs. Deze technieken kunnen helpen bij het detecteren van ontsteking, scheuren of andere schade aan de rotator cuff en andere structuren in de schouder.

In sommige gevallen kan een diagnostische injectie met een lokaal verdovingsmiddel en corticosteroïden in de subacromiale ruimte worden gegeven. Als de pijn na de injectie tijdelijk afneemt, bevestigt dit de diagnose van impingement. Deze injectie kan zowel diagnostisch als therapeutisch zijn, omdat het ook helpt om de ontsteking te verminderen en tijdelijke verlichting van de symptomen te bieden. Het is belangrijk om een juiste diagnose te stellen om een passende behandelingsstrategie te kunnen ontwikkelen.

Behandelopties voor schouderimpingement

De behandeling van schouderimpingement hangt af van de ernst van de symptomen en de onderliggende oorzaken. In de meeste gevallen begint de behandeling met conservatieve maatregelen om de pijn en ontsteking te verminderen. Rust en het vermijden van activiteiten die de pijn verergeren, zijn essentieel om de schouder de kans te geven te herstellen. IJs- en warmtebehandelingen kunnen ook helpen om de ontsteking te verminderen en de pijn te verlichten. Over-the-counter pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol kunnen worden gebruikt om de pijn en ontsteking onder controle te houden.

Fysiotherapie is een andere belangrijke component van de behandeling van schouderimpingement. Een fysiotherapeut kan een op maat gemaakt oefenprogramma ontwikkelen om de kracht en flexibiliteit van de schouder te verbeteren. Specifieke oefeningen gericht op het versterken van de rotator cuff en het verbeteren van de houding kunnen helpen om de druk op de pezen en de slijmbeurs te verminderen. Het is belangrijk om de oefeningen regelmatig en correct uit te voeren om de beste resultaten te bereiken.

Als de conservatieve behandelingen niet effectief zijn, kan een arts overwegen om injecties met corticosteroïden te geven om de ontsteking te verminderen. In ernstige gevallen waarin de symptomen aanhouden ondanks conservatieve behandelingen, kan een operatie nodig zijn. Chirurgische opties omvatten subacromiale decompressie, waarbij een deel van het acromion wordt verwijderd om meer ruimte te creëren in het schoudergewricht, en reparatie van de rotator cuff als er sprake is van een scheur. Het doel van de behandeling is om de pijn te verminderen, de functie van de schouder te herstellen en verdere schade te voorkomen.

Fysiotherapie en revalidatie bij schouderimpingement

Fysiotherapie speelt een cruciale rol in het herstel van schouderimpingement. Het doel van fysiotherapie is om de pijn te verminderen, de mobiliteit te verbeteren en de spieren rond het schoudergewricht te versterken. Een fysiotherapeut zal beginnen met een grondige evaluatie van de schouder om een op maat gemaakt behandelplan te ontwikkelen. Dit plan zal oefeningen bevatten om de bewegingsvrijheid te vergroten, de kracht van de rotator cuff te verbeteren en de houding te corrigeren om de druk op de schouder te verminderen.

Een belangrijk onderdeel van de fysiotherapie is het uitvoeren van rekoefeningen om de flexibiliteit van de schouder te verbeteren. Deze oefeningen helpen om de stijfheid te verminderen en de bewegingsvrijheid te vergroten. Voorbeelden van rekoefeningen zijn de pendulum-oefening, waarbij de arm in een cirkelvormige beweging wordt bewogen, en de wandklimoefening, waarbij de vingers langs een muur omhoog worden bewogen om de schouder te strekken. Het is belangrijk om deze oefeningen langzaam en gecontroleerd uit te voeren om verdere irritatie te voorkomen.

Naast rekoefeningen zal de fysiotherapeut ook versterkingsoefeningen aanbevelen om de spieren rond de schouder te versterken. Deze oefeningen zijn gericht op het verbeteren van de stabiliteit en kracht van de rotator cuff en de scapulaire spieren. Voorbeelden van versterkingsoefeningen zijn de externe rotatie met weerstandsband, waarbij een elastische band wordt gebruikt om de rotator cuff te versterken, en scapulaire retractie-oefeningen, waarbij de schouderbladen naar elkaar toe worden getrokken om de houding te verbeteren. Regelmatige en consistente uitvoering van deze oefeningen is essentieel voor het succesvol behandelen van schouderimpingement.

Preventieve maatregelen om schouderimpingement te vermijden

Het nemen van preventieve maatregelen kan helpen om het risico op het ontwikkelen van schouderimpingement te verminderen. Een van de belangrijkste preventieve maatregelen is het handhaven van een goede houding, vooral tijdens activiteiten die de schouders belasten. Een slechte houding, zoals het naar voren hangen van de schouders, kan de ruimte in het schoudergewricht verkleinen en de kans op impingement vergroten. Het is belangrijk om bewust te zijn van je houding en ervoor te zorgen dat je schouders naar achteren en naar beneden zijn getrokken tijdens dagelijkse activiteiten en oefeningen.

Regelmatige oefeningen om de schouders te versterken en te strekken kunnen ook helpen om impingement te voorkomen. Het is belangrijk om zowel de rotator cuff als de scapulaire spieren te versterken om de stabiliteit en kracht van de schouder te verbeteren. Specifieke oefeningen zoals de externe rotatie en scapulaire retractie kunnen helpen om deze spieren te versterken. Daarnaast kunnen rekoefeningen zoals de wandklimoefening en de pendulum-oefening helpen om de flexibiliteit van de schouder te behouden en stijfheid te voorkomen.

Het vermijden van overbelasting en het nemen van voldoende rust is ook cruciaal om schouderimpingement te voorkomen. Het is belangrijk om overmatige herhaalde bewegingen boven het hoofd te vermijden en voldoende rust te nemen tussen activiteiten die de schouder belasten. Als je voelt dat je schouder vermoeid of pijnlijk is, is het belangrijk om te luisteren naar je lichaam en rust te nemen om verdere irritatie te voorkomen. Door deze preventieve maatregelen te nemen, kun je de gezondheid van je schouders behouden en het risico op impingement verminderen.

Wanneer moet je een arts raadplegen?

Hoewel milde gevallen van schouderimpingement vaak thuis kunnen worden behandeld met rust, ijs en pijnstillers, zijn er situaties waarin het belangrijk is om medische hulp te zoeken. Als de pijn aanhoudt of verergert ondanks conservatieve behandelingen, is het raadzaam om een arts te raadplegen. Aanhoudende pijn kan een teken zijn van een ernstiger probleem, zoals een scheur in de rotator cuff of een andere structurele afwijking die verdere behandeling vereist.

Daarnaast is het belangrijk om medische hulp te zoeken als je merkt dat je schouder aanzienlijk zwakker wordt of als je moeite hebt om dagelijkse activiteiten uit te voeren. Zwakte kan wijzen op een ernstige beschadiging van de pezen of spieren in de schouder en vereist mogelijk verdere evaluatie en behandeling. Als je merkt dat je schouder knakt, knarst of een beperkt bewegingsbereik heeft, kan dit ook een teken zijn van een ernstiger probleem dat medische aandacht vereist.

Als je een trauma of een blessure hebt opgelopen die heeft geleid tot plotselinge pijn en bewegingsbeperking in de schouder, is het belangrijk om zo snel mogelijk medische hulp te zoeken. Een arts kan helpen bij het beoordelen van de ernst van de blessure en een passend behandelplan ontwikkelen om verdere schade te voorkomen. Het vroegtijdig raadplegen van een arts kan helpen om verdere complicaties te voorkomen en een sneller herstel te bevorderen.

Conclusie en samenvatting van belangrijke punten

Impingement van de schouder is een veelvoorkomende aandoening die kan leiden tot aanzienlijke pijn en bewegingsbeperkingen. Het begrijpen van de oorzaken, symptomen en behandelingsopties is essentieel om de gezondheid van de schouder te behouden en verdere schade te voorkomen. De schouder is een complex gewricht dat vatbaar is voor verschillende soorten blessures en aandoeningen, vooral bij overbelasting en herhaalde bewegingen boven het hoofd.

De belangrijkste oorzaken van schouderimpingement zijn overbelasting, blessures en anatomische afwijkingen. De symptomen kunnen variëren van pijn en stijfheid tot zwakte en een knappend gevoel in de schouder. Het is belangrijk om de risicofactoren te herkennen en preventieve maatregelen te nemen, zoals het handhaven van een goede houding, regelmatige oefeningen en het vermijden van overbelasting.

Diagnostische methoden zoals lichamelijk onderzoek, beeldvormende technieken en diagnostische injecties kunnen helpen bij het bevestigen van de diagnose en het ontwikkelen van een passend behandelplan. Behandelopties variëren van conservatieve maatregelen zoals rust, ijs en fysiotherapie tot meer invasieve procedures zoals corticosteroïde-injecties en chirurgie.

Fysiotherapie speelt een cruciale rol in het herstel en de revalidatie van schouderimpingement, met oefeningen gericht op het verbeteren van de kracht, flexibiliteit en stabiliteit van de schouder. Het is belangrijk om regelmatig en correct te oefenen om de beste resultaten te bereiken. Het vroegtijdig raadplegen van een arts bij aanhoudende of verergerende symptomen kan helpen om verdere complicaties te voorkomen en een sneller herstel te bevorderen.

Door deze informatie te begrijpen en toe te passen, kun je de gezondheid van je schouders behouden en het risico op impingement verminderen. Het handhaven van een goede houding, het regelmatig uitvoeren van versterkings- en rekoefeningen, en het vermijden van overbelasting zijn sleutels tot het voorkomen van deze pijnlijke aandoening.